Монголын Зүүнгарын хаант улсын сүүлчийн хаан Даваачийн
цорын ганц хөрөг бидний үед үлдсэн нь энэ.
XYII зууны эхэн үеэс хүчирхэгжин Алтайн ар өвөр, одоогийн Шинжаан Уйгар, Төвд, Хөх нуурыг эзэрхэж, Дундад Азийн хэд хэдэн улсаас алба гувчуур авч, Манжтай уулгалцаж, Оростой эн тэнцүү харилцаж байсан энэ их улс Дөрвөн Ойрадын чуулган буюу одоогийн парламентын маягийн засаглалтай байгаад улмаар хаан эзэрхэх болсон түүхийг Галдан бошготоос (1644–1697) эхлэн тоолдог бөгөөд Цэвээнравдан, Галданцэрэн, Цэвээндоржнамжил, Ламдаржаа нар залгамжлаад хамгийн сүүлд энэхүү Даваач богино хугацаанд төр барьжээ.
Манжийн улс төрийн шургуу бодлого, дотоодын хямрал эвдрэлээс болж бууран доройтсон Зүүнгар улсын хаан ширээ эзэнгүйдэж ирсэн үймээнт үед Хотгойдын Амарсанаа хүчин тусалж түүнийг хаан сууринд суулгасан боловч мөн л эрх мэдэл булаалдсан хоорондын тэмцлийн дүнд мөнөөхөн Амарсанаагийнхаа гарт орж, Манжид хүргэгдсэн түүхтэй хүн юм. Манжийн Тэнгэр тэтгэсэн хаан дагаж ирсэн албат ардыг нь нутаг заан тарааж суулгаад Даваач, түүний гэр бүлд тусгай орд өргөө барьж өгөн, насан туршдаа Бээжингээс гарах эрхгүй болгож шийтгэн суулгасан гэдэг.
Сонирхуулахад, Зүүнгар хэмээх хүчирхэг улсын сүүлчийн хаан тэрбээр Бээжинд цөөрөм байгуулан насны эцэс болтол тэндээ нугас үржүүлж суусан гэх бөгөөд Манжийн ихэс дээдэс түүний тэжээсэн нугасны махыг амттай хэмээн тусгайлан зооглодог байсан түүхтэй юм.
Толилуулан буй зургийг Манжийн хааны тушаалаар 1758 онд бүтээсэн ба Бээжингийн хааны ордонд 1900 он болтол байжээ. 1899 онд дэгдсэн Ихэтуанийн бослогын их үймээнээр Бээжингээс дутаан гарсан германчууд тэдгээрийг нутагтаа аваачсан бөгөөд уг үнэт хөргүүд одоо угсаатны зүйн дэлхийн хамгийн том музейн нэг Берлин хотын Угсаатны зүйн музейд (Museum für Völkerkunde) хадгалагдаж буй.
Б.Бат-Амгалан
бээжин нугасны патентийг нь даваач хааныхаа үр удамд авч өгмөөр юм байна.бээжин хавьд үр ач нар нь байгаа байх. хөөцөлдөө ч ойрдуудаа.
Манж ёслолын хувцас өмссөнбайх юм ,энэ бол доромжлол
Манжийн хүн ам 4500000000 сая байхад бид яаж дийлэх ий
ev negdeltei bj oor hoorondoo olon dain degdeej huchee barj baigaagui bol hytadiin min ,zurchidiin manj manj nar mongoliig ezleh yamarch bolomj baihgui bsan , daanch olon dain tulaan hiij bj dee , bid odooch bie bienee muulj bn tuuh negent boloood ongorson yamar ih gashuun uneng bid medreed bj bn 2 ih gurend eh nutag elgen sadangaa aldsan odoo uhaarch negdeh heregtei
Угаас Монголчууд Тэнгр заяат ард тумэн Тиймдээ Менх Тэнгэрийн зараалаар Тэмужин Чингис тодорч улмаар Монголын Терийг тэргуулэх Алтан Ураг томилогдсон болой!!!Хэдийгээр Монголын Терийн телее тэмцэл Алтан Ургийнханы дунд хурц явагддаж Хэн нэг товойн гарсан удирдагчид нь Монгол улс тууний харьяа Газар нутгаа тэлэж Улс ,Ундэстнээ бусад Хариас хамгаалсаар 2зууныг енгеруулсээн!Гэвч Менх Тэнгэрийн зарлигийг Ойрдууд эвдэж Хаан суухыг эрмэлзэж суулдээ бур Алтан Ургийг устгаж байж Монголын Эзэн Хаанд суух бодолтой тэмцэл явуулсан Туундээ хурэхийн тулд Мин улс,Манж болон Орос гурнуудтэй хуйвалдасан улс терийн бодлого уйл ажиллагаа явуулсаар Монгол улс ,ундэстнийг тамирдуулсан Гагц евег дээдсээс хуваарилаж егсен нутгаа хамгаалан эв ,эетэй байсан бол Халхчууд шиг уугуул нутагтаа амьдарч байх бсан бус уу?! Харин енее цаг Монгол Халхын нутагт амьдарч бгаагийн хувьд урдын ешийг умартан Харийн ятгалгаар илуу дутуу хэруул тэмцэлгуй шиг Монгол нутагтаа Эв Найртай амьдарч яасан юм бэ?Монголчуудад дээрэлхуулж ,Монголын дэвсгэрээс дээрэмдэж Газар нутгаа тэлсэн туухтэй 2 Том гурэн зэрэгцэн оршиж буй г санаж Монгол ундэстэн ,улсынхаа эрх ашгийн толоо ,Хегжлийн телее нэгдэх хэрэгтэй?!
yag zuw
Halh geheer yadii hunii deed bolchihdog gej boddog yum uu., oilgosongui! Zurgiin huvid uran buteel talaasaa harval unetei saihan l ed bna huniihee huvid gevel mongold hereggui yum hiisen bol hen ch bsan omgoolj eruugee chilewhgui ee, neg nyaslachihaad tsaashdiigaa l bodno, shudarga baiya!
ХАЛХУУД ГЭЖ ХУДАЛЧ ХУЛГАЙЧ БЯЛДУУЧ ХААНААС Ч ГАРААД ИРСИЙМ. БӨӨН ХЯТДЫН ЭРЛИЙЗҮҮД. ОДОО МАНЖ ХЯТАДЫГ САЙН ХЭМЭЭЖ ТЭДНИЙ ҮЕД Л ЖАРГАЖ БАЙСАН ОРОСТОЙ БАЙСАН ҮЕД БИД ДАМПУУРСАН ГЭЖ ШААДАГ ГАРУУД БОЛЖ ДЭЭ.
Ойрдууд манжид хядуулсан буурин дээр баруун зүгээс хаа байсан узбек гарлын шашин шүтлэгтэй хасгууд ойрдын нутагт эзэн суужээ. Одоо ийм дэмий зүйл хэрүүл хийхээ болих хэрэгтэй гэж ойрдуудад хэлмээр байна.
muusain hasag urianhai durvuduud zailaa
huts chi.chi muu harin holildson tsustai hagargan butargah gesen hachin buus bna za
Одоо янз бүрийн юм болвол хасаг, дөрвөдүүд л хамгийн түрүүн урвах байх даа
Ккк
НУТАГРУУ ЗАЙЛДАА ХАЛХЫН БООЛОО.
Moroodohod mongo tolohgui ee, ho!
Biye biyesee mal amitnaar ni duudaad goyo yum oo. Tuuhiig shuudgui l gedeg yum ug ni. Ta nariin ene heruul, ter uyeiin Mongoliin ihes deedsuudiin dotood zorchil, heruul temtsliig yag haruulj baina. Iim bolchihson uchraas l Mongol ulsiin unalt doroitol ehlesen yum shuu dee.
Erh medel bulaatsaldaj, neg negneesee davah gesen ochuuhen bodol, ochuuhen horongo erh medel,mongonii toloo eh ornoo hudaldaj baisan, ta nar ch yas yuman deer dutaad baihaargui l sanagdaj baian shuu
unen2
Үнэндээ ийм түүхийг Наганбуу агсан биш аль 80 жилйин өмнө оросууд зохиож Цэдэнбалд итгүүлж тэр нь дүрдээ итгээд урвагчийг шийтгэх үзлээр өвчилсөн байсан юм. Ж. Мөнхбат аваргыг түрүүлэхэд үнсдэггүй, халх хүнийг сайн явахад ямар нэг аргаар буруутгаж цөлдөг, монгол хэл соёлыг үзэн ядаж монгол хүнтэй гар барихаас ч цэрвэж ойр орчиныхноо монголоор ярихыг хориглодог байсан юм. Тийм түүхэнд итгэсэн энэ мэт хоцрогдсон улс монгол түмнийг хагаралдуулж амь зуух аргаа болгосон юм. Ж: Түүхч Далай мэт нь ойрдын түүхийг худлаа бичиж халхууд лу урваж байсан мэт домог зохиож шан харамж авч амьдарч ирсэн юм. Ингэж манай улсын цул нэгдмэл байдлыг хагалан бутаргах үзлийг харь гүрний хатгаасаар хийдэг юм. Зүүн гарын их нутгаа харьд алдсан улс Байгал нуур, Увсын Давст уул зэргээ орост өгснөө харамсахгүй байх нь аргагүй юм даа. Урваж ирсэн өөрийн нутаггүй улсын зан юм. Цэдэнбалаа өмөөрөөд эх орончдын амь насыг ч тоохгүй байх юм.
Үнэн үг үнтэй ч мууг төрүүлэх аястай. Ойрдуудын тэмцэл Монголыг хөгжүүлэхгүй байлгах. Цэдэнбалын үргэлжлэл Нямдорж тагнуулч мөн.
Зүүнгарын сүүлчийн хан Даваачийг дарж, ард түмнийг нь хядахаар хөдөлсөн Манжийн хааны жанжид
Зүүн фронтоор(цэргийн тоо 20 мян):
Ерөнхий захирагч Банди жанжин (Хорчны)
Цэнгүнжав жанжин (Халхын)
Дэд жанжин Амарсанаа(хойдийн)
Эфү Цэвдэнбалжир(Өөлдийн)
Жүн ван Нэмэх(Дөрвөдийн)
Жүн ван Банзор(Хошуудийн)
Зөвлөлийн сайд Арантай жанжин(Манжийн)
Баруун фронтоор(цэргийн тоо 16 мян):
Ерөнхий захирагч Юн-Чин жанжин(Манжийн)
Дэд жанжин Саарал(Дөрвөдийн)
Чин ван Цэрэн(Дөрвөдийн)
Жүн ван Цэрэн уваш(Дөрвөдийн)
Бэйл Цэрэнмөнх(Дөрвөдийн)
Эрхэм сайд Яльфунга(Манжийн)
Зөвлөлийн сайд Уяхан(Манжийн)
1758 онд Монголын хамгийн сүүлчийн хаант улс болох Зүүнгарын улсын хунтайжууд хоорондоо зөрчилдөж тэмцэлдсэнээс болж Амарсанаа Манжаас тусламж авч тэрсэлдэгч Даваачыг бут цохиж санаа нь амарсан боловч нэгэнт тусалсан манжууд Зүүнгарыг бүрмөсөн дуусгаад оронд нь баахан казак киргиз уйгаруудыг цаанаас татаж суулгаад Шинэ Муж буюу Шинэ Жиан-ыг байгуулсан нь өнөөдөр ч оршин тогтносоор байгаа билээ, хоорондоо хэмхэлдэх ийм л юмаар дууснаа хөөрхөс
Ooriinhoo hariig medehgui orooliin hariig medehgui orooliin hariig gaihav aa gej!
Халхаас олон дөрвөд жанжин байна даа. Увсынхан дүгнэлт хийгээрэй
Oorsdiigoo haaya hudlaa unen bayarluulj bhgui bol ataarhal goliig ni gogodchihno oo
хаха Ойрдууд Ойрдуудыгаа хядаад шаассс
Манж ноёны ёслолын хувцас өмссөн байна.
OROS MANJIIN BUUNII NOHOI OIRDUUD HALH HASAG BURIATUUTAIGAA BAILDSAAR OROS HUJAAD DAVSHIN EJLEH ZAMIIG N ZASAJ OGOOD OORSDOO UMAA HUM GOHINOO,,,ALTAN URGIINHANIIG TOLGOI DARAALAN HONOOSON NUGELTNUUD
Монголчуудын дунд яс хаясан муу үхдэл вэ
heniig hohiroogood bgan.- odoo bi oirad hvn tanai halh gej bga hvn bna u. -oorteigeel hereldeed bhimdaa.orchin ueteigee hol niiluul tvvx unshval bitgii uurlaj bai.-harin surgamj av hoorondoo yaj hereldej zodoldoj bsan be geed. ah dvvs hoorondoo yagaad alaltsav.gedeg ch yum u.tegeed oor deeree jishee avch bod.
зүүн гарын сүүлийн хаан манжийн хааны малчин байсан байна харахад яг хужаа төрхтэй юм. Алтан ургийнхныг устгах гэж яваад доорд заяат
Эргүү дагзаа, танай халхын Занабазар бас үхтлээ манжийн хааны дархан байсан юм. Амарсанаа хотгойдынх биш хойдынх, хотгодын тэмцэгч бол Чингүүнжав.
МАЛ МИНЬ ЧАМ ШИГ ЗҮҮН ГАРЫГ ХЯДСАН УРВАГЧИЙН УРВАГЧ БООЛЫН НОХОЙН АМИЙГ ЗАНАБАЗАР АВЧ ҮЛДСЭН ЮМ.ЯАДАЖ ЯАЖ ХАЛХАД ОРЖ ИРСЭН ТҮҮХЭЭ УНШААЧ
хойд хотгойд 2 чинь бараг нэг ястан шүү дээ түүх мэдэхгүй байж хэрүүл хийхээ больцгоо дураараа хуцах юм угаасаа халхийн урваач зангаас их болсон
Чам мэтийн дөрвөдүүд халх байхгүй байсан бол өдийд энэ зэрэгтэй явж чадах юмуу.